İçeriğe atla

Yenişehir, Bursa

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Yenişehir sayfasına bakınız.
Yenişehir
İlçe
Turkiye'de bulunduğu yer
Turkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlBursa
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamRahmi Köse
 • Belediye başkanıErcan Özel (İYİ Parti)[1]
Yüzölçümü
 • Toplam224 km²
Rakım235 m
Nüfus
 (2018, 2000)
 • Toplam53.704, 26,068
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu16900
İl alan kodu224
İl plaka kodu16

Yenişehir, Bursa ilinin bir ilçesidir. Bursa'nın doğusunda ve Bursa şehir merkezine uzaklığı 52 km'dir. Bursa'nın uluslararası havaalanı Yenişehir sınırları içindedir. Bu yüzden havaalanı "Yenişehir Havaalanı" olarak anılmaktadır.

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmakla birlikte 2004 yılında Yenişehir Belediyesi tarafından kurulan YOSAB (Yenişehir Organize Sanayi Bölgesi) ile sanayileşmeye başlamıştır. Özellikle tarımsal ürün ihracatında Bursa'nın ilk sırada gelen ilçesidir. Domates ve biber yetiştiriciliği Dünyaca ünlüdür. Bu sebeple her sene Altın Biber Festivali Eylül aylarında, Yenişehir'in kurtuluşuna ithafen yapılan bir etkinliktir.

Bölgede ılıman Marmara iklimi görülür.

İnegöl ve İznik'e yakın bir mesafede bulunmaktadır. Yenişehir halkının bir kısmı çalışmak için İnegöl'e gitmektedir. Yenişehir; batıda Kestel, güneyde İnegöl, kuzeyde İznik, kuzeybatıda Orhangazi ve Gemlik, doğuda Bilecik ile komşudur.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yenişehir'in bilinen tarihi 14. yüzyıl başlarına kadar uzanır. O dönemde Bilecik'in merkez olduğu Ertuğrul sancağına bağlanmış ve bu konumunu 1926'ya kadar sürdürmüştür. 1308 yılında Yenişehir Melangeia/Malágina adıyla bilinmekteydi.[3][4] Yenişehir'in eski adının Neapolis olduğu da ileri sürülmektedir. Nüfus mübadelesi öncesinde yaklaşık 5.000 nüfusuyla aynı adı taşıyan bir alt idarenin merkeziydi; nüfusunun 2.500'ü mükemmel okullara sahip olan Rumlardı. Rumlar 1923'teki zorunlu nüfus mübadelesinden sonra göç ettiler. Osmanlı fethinin ilk yıllarında hanedanın kurucusu Sultan I. Osman'ın ikametgâhıydı. Sarayının ve diğer yapılarının (hamamlarının) izleri günümüze kadar korunmuştur. Yenişehir'in Türk fethinden önce Neapolis adıyla adlandırıldığı iddia edilmek ile birlikte şehrin adı Neapolis Türkçeleştirilmiş olabilir. Osmanlı'nın ilk dönemlerinde Bizans'tan fetihedildiği veya Bizans'tan şehrin kendiliğinden Osmanlılara katıldığı da ileri sürülmektedir.[4][5][6][7] 1926-1930 arasında İznik, buraya bağlı bucak merkeziydi.

Osmanlı'nın beylikten devlet haline geçtiği yıllarda Köprühisar ve Yarhisar'ın zapt edilmesinden sonra Yenişehir ovasını da topraklarına katan Osman Bey bu bölgeyi gazilerine kılıç hakkı olarak yurt edinmeleri için vermiştir. Yenişehir ilk defa o zaman iskâna açıldığı için bu isim ile bilinir olmuştur. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın Osmanlı Tarihi adlı kitabında da “Ovada bir Türk şehri kurulmuş ve harp sahasına yakın olması dolayısıyla karargâh yapılmıştır” ifadesine yer verilmiştir.

Bu bilgiler ışığında Yenişehir'in bir Türk şehri olarak kurulduğu ve ikamete açıldığı anlaşılmaktadır. 680 yıllık bir Türk şehri olan Yenişehir 27 Ekim 1920'de Yunan işgaline uğramış, iki yıl sonra 6 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtarılmıştır.

Köylerin kuruluşu ise daha eskiye dayanmaktadır, örneğin Yarhisar mahallesinin Bizans döneminde Tekfur Kışlası olduğu bilinmektedir. Aynı şekilde Akbıyık ve Süleymaniye köylerinde Bizans döneminden kalma tarihi kalıntılara (kale) rastlanmıştır. Osmanlılar şehirde birçok tarihî eser inşa etmişlerdir. Günümüze kadar gelen eserlerden ilçe merkezindeki 17 camiden 10 tanesi Osmanlı dönemine aittir. Yine köylerde de yapılan camilerin ve hamamların bir kısmı Osmanlı döneminde yapılmıştır. İlçedeki diğer tarihî eserler Babasultan Zaviyesi, Sinanpaşa Camii ve Kervansarayı, Çiftehamamlar, Süleymanpaşa Camii ve Türbesi, Saray Hamamı, Şemaki Evi.

Yenişehir tarihi anlatılırken, Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Bey'in çocukluğunun Yarhisar mahallesinde geçtiği, Koyunhisar ovasında Bizanslılara karşı büyük zaferler kazandığı ve bu ilerleme ile Osmanoğulları Beyliğinin sınırlarının batıya ilerlemesine vurgu yapılır. Bu savaşlarda Osman Bey'in yeğeni Aydoğdu Bey ölmüştür, mezarı hâlen Koyunhisar Mahallesinde bulunmaktadır.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[8] 42.684 6.511 36.173
1935[9][a] 33.814 7.103 26.711
1940[10] 35.200 6.950 28.250
1945[11] 37.049 7.257 29.792
1950[12] 40.697 7.966 32.731
1955[13] 39.981 8.747 31.234
1960[14] 42.778 10.740 32.038
1965[15] 44.408 11.352 33.056
1970[16] 46.284 14.522 31.762
1975[17] 46.374 15.188 31.186
1980[18] 48.521 16.999 31.522
1985[19] 50.111 18.814 31.297
1990[20] 52.717 21.210 31.507
2000[21] 54.835 26.068 28.767
2007[22] 51.227 28.454 22.773
2008[23] 51.687 29.128 22.559
2009[24] 51.420 29.275 22.145
2010[25] 51.514 30.194 21.320
2011[26] 52.079 31.203 20.876
2012[27] 51.837 31.643 20.194
2013[28] 52.132 52.132 veri yok
2014[29] 52.215 52.215 veri yok
2015[30] 52.591 52.591 veri yok
2016[30] 53.061 53.061 veri yok
2017[30] 53.228 53.228 veri yok
2018[30] 53.704 53.704 veri yok
2019[30] 53.921 53.921 veri yok
2020[30] 54.315 54.315 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Kültür ve turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bursa'nın 52 km doğusunda yer alan ve Osman Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe, Osman Gazi tarafından gazilerine kılıç hakkı adıyla yurtluk olarak verilmiştir. İskana açılan yerde kurulan kent Yenişehir adını almıştır.

Osmanlı döneminden kalan zengin tarihî eserlere sahiptir. Yenişehir'de Osman Gazi'nin yaptırdığı saraydan arda kalan Saray Hamamı, I. Murad döneminden kalma Postinpuş Baba Zaviyesi, 14. yüzyılda inşa edilen Voyvoda Cami (Çınarlı Cami), 16. yüzyılda yapılmış olan Koca Sinan Paşa Külliyesi, Bali Bey Cami, Orhan Bey tarafından yaptırılan Ulu Cami, Süleyman Paşa Külliyesi, 1645'te Yenişehirli Hüseyin Paşanın yaptırdığı Çifte Hamam, Yarhisar Köyü Orhan Cami ve Saat Kulesi görülmeye değer tarihi yapılardır. Ayrıca Yenişehir'e bağlı Barcın Mahallesinde tarihi höyükler bulunmaktadır.

Ekonomik yapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin ana gelir kaynağı tarımdır. Toplam nüfusun %78,7'si tarım ile geçinmektedir. Tüm köyler tarımsal üretim ile geçimini sağlamakta olup bunun yanında ilçe merkezi nüfusunun da 10.789 kişisi tarımsal üretim ile geçimini sağlamaktadır. Arazisinin yaklaşık %65'inde tarım yapılabilen ilçede sanayileşme de gelişme göstermeye başlamıştır. Özellikle 2004 yılında tüzel kişiliğini kazanan ve toplam 173,5 ha alanı olan Organize Sanayi Bölgesi'nde Türkiye Şişe Cam Fabrikaları A.Ş. tarafından, Anadolu Cam Yenişehir A.Ş. ve Trakya Cam Yenişehir A.Ş. olarak cam ambalaj ve düz cam alanında faaliyet gösteren iki fabrika kurulmuştur. Her iki fabrikada çalışan toplam işçi sayısı 1.064'tür.

Ayrıca ilçede 2 adet sıvı yağ fabrikası, 3 adet un fabrikası, 1 adet süt ürünleri fabrikası, 3 adet süt ürünleri imalathanesi, 1 adet oto yedek parça, kalıp üretimi fabrikası faaliyet göstermekte olup bu tesislerde toplam 343 kişi istihdam edilmektedir.[31]

Yenişehir Şemaki Evi Müzesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İran'ın Şemah kasabasından Anadolu'ya gelerek Yenişehir'e yerleşen Şemaki ailesi tarafından tahminen 18. yüzyılda yapılmıştır. İki katlı evin zemin katında taşlık, sağında mutfak ve kiler, solunda iki kışlık oda bulunmaktadır.

Mutfak duvarına bitişik ahşap merdivenlerle üst kata çıkılır. Bahçeye bakan ön cephe revak şeklinde kemerli bölümlerle dışa açılmaktadır. Solda eyvanlı sofaya açılan bir başoda, sağda biri büyük, diğeri küçük iki oda bulunmaktadır. Evi süsleyen nebati motifli ve manzara dekorlu kalem işleri 19. yüzyıla aittir.

Bahçede bulunduğu söylenen hamam kısmı bugün yoktur.

Yenişehir Şemaki Evi Müzesi, ziyarete geçici olarak kapatılmıştır.[32]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Karayolu ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yenişehir, kuzeyindeki İznik ilçesinden 25 km, güneyindeki İnegöl ilçesinden 27 km, doğusundaki Bilecik ilinden 45 km ve batısındaki Bursa ilinden 52 km uzaklıktadır. Her dört şehirden de Yenişehir'e tarifeli otobüs seferleri yapılmaktadır.

Havayolu ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bursa Yenişehir Havalimanı'nda sivil havacılık tarifeli uçak seferleri ve kargo taşımacılığı yapılabilmektedir.

Demiryolu ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bandırma-Bursa-Yenişehir-Osmaneli demiryolu hattının inşaatı devam etmektedir.

Medya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir dönem Yenişehir TV (Yörem TV) görsel medya hizmeti verilmiştir. Ayrıca yerel bazda yayın yapan Radyo Sırdaş adında FM bandında yayın yapan bir radyo yayınevi de bulunmaktaydı. Günümüzde ilçede aktif bir radyo ve televizyon kanalı bulunmamaktadır. Ulusal ve bölgesel haber ajanslarının, medya kuruluşlarının temsilcilikleri ilçede bulunmaktadır.

Yerel gazeteler
  • Ayrıntı Gazetesi (Haftalık)
  • Gündem Gazetesi (Haftada 6 gün)
  • Harman Gazetesi (Haftada 2 gün)
  • Yörem Gazetesi (Haftada 7 gün)
  • Alternatif Gazetesi (Haftada 7 gün)

Sivil toplum kuruluşları

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede faaliyet gösteren bazı sivil toplum kuruluşları şunlardır:

https://www.academia.edu/34449010/SALNAMELERDE_YEN%C4%B0%C5%9EEH%C4%B0R_pdf 2 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ İznik ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "BURSA - YENİŞEHİR SEÇİM SONUÇLARI". 31 Mart 2024. 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2024. 
  2. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  3. ^ Georgios Paxymérês, Tarih [y. 1308]; ed. Bekker, Bonn 1835.
  4. ^ a b "Nişanyan Yer Adları: İndex Anatolicus". 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2024. 
  5. ^ "Yenişehir Tarihi". 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2024. 
  6. ^ "Yenişehir'in Tarihi - Rauf Kaplanoğlu". 
  7. ^ "Türkopoller: Balkanlardan Güney Marmara Bölgesine Yerleştirilen". 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  8. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  9. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  11. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  15. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  28. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  29. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  30. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Yenişehir Nüfusu - Bursa". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Bursa Yenişehir Nüfusu". nufusune.com. 
  31. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2014. 
  32. ^ "Bursa Yenişehir'deki Şemaki Evi Müzesi restore edilecek". bursadabugun.com. 7 Ocak 2024. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yenişehir,_Bursa&oldid=34127774" sayfasından alınmıştır